Chẩn đoán viêm khớp dạng thấp là xét nghiệm gì?

Chẩn đoán viêm khớp dạng thấp là xét nghiệm gì? là câu hỏi được rất nhiều người bệnh quan tâm và thắc mắc. Bởi đây là tình trạng bệnh ngày càng phổ biến và gây ra những cơn đau nhức khó chịu, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống thường ngày của người bệnh. Vì vậy, hãy cùng Dược Mỹ Phẩm Khang Linh giải đáp câu hỏi chẩn đoán viêm khớp dạng thấp là xét nghiệm gì?

Xem thêm:

• [Gợi ý] Một số cách điều trị viêm khớp thái dương hàm bằng đông y đơn giản
• [Giải đáp] Niềng răng có hết viêm khớp thái dương hàm không?
• Bị bệnh viêm khớp dạng thấp có nên tập thể dục hay không?
• Phương pháp chữa viêm khớp dạng thấp trà xanh

1. Tổng quan về bệnh viêm khớp dạng thấp và ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh

Viêm khớp dạng thấp là một bệnh lý mạn tính diễn biến với những biểu hiện tại khớp, ngoài khớp, và ở toàn thân với nhiều mức độ khác nhau. Bệnh thường xảy ra tại các khớp nhỏ và vừa như: khớp ngón gần, các khớp bàn ngón tay, khớp cổ tay, khớp khuỷu, khớp đầu gối, khớp cổ chân và khớp bàn ngón chân. Một số trường hợp có thể sẽ xảy ra ở các bộ phận khác, chẳng hạn như tim, phổi, da, thần kinh,… Nếu như bệnh xảy ra ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể cùng một lúc thì được gọi là viêm đa khớp dạng thấp. 

Bệnh viêm khớp dạng thấp thường xuất hiện phổ biến ở những người trong độ tuổi trung niên và người già. Ở nữ giới thì tỷ lệ mắc bệnh này thường cao hơn so với nam giới.

1.1. Nguyên nhân gây bệnh

Hiện nguyên nhân gây bệnh chưa rõ ràng, có thể có liên quan đến yếu tố cơ địa, nhiễm khuẩn hay các rối loạn đáp ứng miễn dịch. Trường hợp các kháng thể trong cơ thể được sản xuất bởi hệ miễn dịch cùng với các tế bào bạch cầu di chuyển quá nhiều đến vị trí ổ khớp, chúng sẽ bao quanh bao hoạt dịch khớp. Tác dụng của những bạch cầu và kháng thể này là chống lại vi khuẩn và virus, tuy nhiên khi có sự xuất hiện của quá nhiều các yếu tố này thì sẽ gây nên phản ứng viêm tại các ổ khớp, sinh ra dịch rỉ viêm và các chất gây viêm. 

Ngoài ra, tình trạng viêm khớp dạng thấp còn phụ thuộc vào giới tính, độ tuổi, cũng như chế độ sinh hoạt, các yếu tố di truyền và những yếu tố ngoại cảnh.

1.2. Những triệu chứng bệnh

Những người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp có các triệu chứng rõ rệt như sau:

• Xảy ra tình trạng cứng khớp vào buổi sáng.
• Khớp sưng đỏ và có cảm giác đau.
• Cơ thể sẽ mệt mỏi, có sốt nhẹ và có thể sút cân.
• Viêm xảy ra ở nhiều khớp cùng một lúc (hay còn gọi là viêm đa khớp dạng thấp).

2. Khi nào nên tiến hành xét nghiệm chẩn đoán viêm khớp dạng thấp?

Viêm khớp dạng thấp là một loại bệnh tự miễn, nghĩa là xảy ra những rối loạn hoạt động hệ thống miễn dịch khiến cho các màng bao quanh khớp hoặc bao hoạt dịch khớp bị hệ miễn dịch tấn công. Chính sự tấn công này đã gây tổn thương, viêm nhiễm, phá hủy sụn và khớp xương. Đây là một bệnh lý phức tạp, khó điều trị, gây ra hậu quả nặng nề tới sức khỏe và cuộc sống sinh hoạt của người bệnh.

Nếu như được chẩn đoán sớm và điều trị tích cực, đúng cách, các triệu chứng của viêm khớp dạng thấp có thể sẽ được cải thiện tốt. Tuy nhiên, triệu chứng bệnh của giai đoạn sớm thường dễ gây nhầm lẫn với các bệnh viêm, đau khớp thông thường khác nên nhiều trường hợp có phương pháp điều trị sai khiến cho bệnh tiến triển nặng hơn.

Khi cơ thể có các dấu hiệu sau, người bệnh cần đi khám và thực hiện một số xét nghiệm để biết bản thân có nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp hay không và nếu như mắc thì đang ở mức độ nào của bệnh. 

• Cứng khớp sau khi thức dậy vào buổi sáng hoặc sau khi đứng, ngồi quá lâu ở một tư thế. Tình trạng cứng khớp kéo dài đến hàng giờ khiến cho người bệnh gặp khó khăn trong quá trình vận động.
• Dưới da xuất hiện những hạt cộm bất thường với kích thước nhỏ chỉ khoảng 5 – 15 mm không gây ra đau nhức, thường gặp ở các khớp ngón tay, cổ tay, khuỷu tay hay ở đầu gối.
• Dấu hiệu viêm các khớp thường xuất hiện trên bàn tay.
• Triệu chứng thiếu máu, cơ thể suy yếu, mệt mỏi, hay sốt và da dẻ xanh xao.

Những triệu chứng trên cũng có thể gặp trong bệnh khác mà không phải là viêm khớp dạng thấp song xét nghiệm cũng giúp cho việc chẩn đoán bệnh chính xác hơn, từ đó có biện pháp điều trị bệnh thích hợp.

3. Những xét nghiệm chẩn đoán viêm khớp dạng thấp

Có nhiều xét nghiệm để giúp chẩn đoán xác định bệnh viêm khớp dạng thấp và giai đoạn, mức độ bệnh, có thể chia thành 2 nhóm phương pháp chính sau:

3.1. Các xét nghiệm cơ bản

Khi người bệnh có những dấu hiệu viêm khớp dạng thấp, đầu tiên các bác sĩ sẽ chỉ định tiến hành các xét nghiệm cơ bản nhằm xác định mức độ viêm nhiễm và phân biệt với những bệnh lý khác có triệu chứng tương tự. Cụ thể bao gồm các xét nghiệm sau:

3.1.1. Xét nghiệm công thức máu

Xét nghiệm công thức máu vừa giúp đánh giá được tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh, vừa giúp cho các bác sĩ nhận biết dấu hiệu viêm nhiễm thông qua những chỉ số hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Khi có sự suy giảm số lượng hồng cầu nhưng bạch cầu và tiểu cầu tăng cao sẽ cho thấy có dấu hiệu viêm nhiễm trong bệnh viêm khớp dạng thấp.

3.1.2. Xét nghiệm hóa sinh máu

Xét nghiệm hóa sinh máu sẽ giúp đánh giá tình trạng trao đổi chất trong cơ thể người bệnh, cũng liên quan đến các hoạt động của hệ miễn dịch và bệnh viêm khớp dạng thấp. Nếu có sự bất thường về nồng độ của các chất điện giải và muối ion như Natri, Kali, Clorua,… cũng có thể là dấu hiệu chỉ điểm tình trạng viêm khớp dạng thấp. Ngoài ra, qua xét nghiệm hóa sinh này, bác sĩ có thể sẽ phát hiện các bệnh lý có liên quan, chẳng hạn như bệnh lý về gan, thận, đái tháo đường hay bệnh lý tim mạch,…

3.1.3. Xét nghiệm CRP

Xét nghiệm CRP, hay còn được gọi là xét nghiệm định lượng protein phản ứng C sẽ giúp đánh giá mức độ viêm nhiễm trong cơ thể, đồng thời chỉ ra tình trạng viêm khớp cấp tính.

Nếu như bệnh nhân nhiễm viêm khớp dạng thấp thì kết quả xét nghiệm sẽ cho thấy chỉ số CRP tăng trong khoảng 6 giờ đầu. 

3.1.4. Xét nghiệm lắng ESR

Tốc độ lắng của hồng cầu sẽ khác nhau ở nam và nữ giới, song khi chỉ số này cao hơn bình thường cũng sẽ chỉ ra tình trạng viêm nhiễm. Nếu như bị viêm khớp dạng thấp, chỉ số ESR sẽ thường tăng cao không quá 100mm/hr, còn nếu nó vượt mức này thường là do các bệnh lý viêm nhiễm khác.

3.1.5. Xét nghiệm kháng thể kháng phân

Cần chẩn đoán phân biệt giữa viêm khớp dạng thấp với lupus ban đỏ, một bệnh rối loạn miễn dịch, khi đó xét nghiệm kháng thể kháng phân ANA sẽ được thực hiện. Xét nghiệm sẽ tiến hành phân tích từ mẫu huyết thanh của người bệnh, chỉ số này ở người bệnh viêm khớp dạng thấp là khoảng 55% thấp hơn so với người bệnh lupus ban đỏ là khoảng 95%.

3.1.6. Xét nghiệm Anti DNA và Anti Smith

Đây cũng là một xét nghiệm giúp chẩn đoán phân biệt bệnh viêm khớp dạng thấp và lupus ban đỏ, sự xuất hiện của đồng thời Anti DNA và Anti Smith sẽ cho thấy bệnh nhân mắc chứng lupus ban đỏ. Hai bệnh lý tự miễn này gây rối loạn khác nhau và cũng có phương pháp điều trị cũng khác nhau, do đó cần phải chẩn đoán phân biệt để có những biện pháp điều trị thích hợp.

3.1.7. Đo điện tâm đồ

Viêm khớp dạng thấp sẽ gây ảnh hưởng tới hệ thống tim mạch của người bệnh, do đó bệnh nhân sẽ được thực hiện đo điện tâm đồ để kiểm tra.

3.1.8. Xét nghiệm thận và phổi

Xét nghiệm đánh giá chức năng thận và phổi sẽ giúp xác định được mức độ bệnh viêm khớp dạng thấp và những biến chứng có thể gặp. Theo các nghiên cứu gần đây, có đến 20% bệnh nhân bị viêm khớp dạng thấp cùng mắc bệnh viêm phổi mãn tính do biến chứng của bệnh và ảnh hưởng của phương pháp điều trị.

3.2. Các xét nghiệm viêm khớp dạng thấp đặc hiệu

Bên cạnh những xét nghiệm cơ bản để chỉ ra bệnh viêm khớp dạng thấp và đánh giá được các rối loạn liên quan, xét nghiệm đặc hiệu cũng sẽ giúp bác sĩ xác định bệnh và tiến triển bệnh một cách chính xác.

3.2.1. Xét nghiệm viêm khớp RF

RF là một yếu tố quan trọng để đánh giá các bệnh lý liên quan đến xương khớp, đặc biệt là bệnh viêm khớp dạng thấp. Đây là kháng thể được hệ miễn dịch sinh ra, nó tồn tại trong huyết thanh và thể hiện được những rối loạn của hệ thống xương khớp cũng như tình trạng viêm nhiễm đang diễn ra. Chỉ số RF tăng cao sẽ cho biết bệnh nhân mắc viêm khớp dạng thấp, tuy nhiên vẫn sẽ có những trường hợp âm tính giả hoặc dương tính giả.

3.2.2. Xét nghiệm Anti CCP

So với xét nghiệm RF hay những xét nghiệm cơ bản trên thì xét nghiệm Anti CCP sẽ cho kết quả chính xác hơn để giúp đánh giá rối loạn miễn dịch có liên quan đến tình trạng viêm khớp dạng thấp. Thông thường, xét nghiệm RF và Anti CCP thường được chỉ định song song khi người bệnh có những triệu chứng viêm khớp dạng thấp để chẩn đoán bệnh.

3.2.3. Chụp X-quang

Chụp X-quang là chẩn đoán giúp đánh giá được mức độ tổn thương do viêm khớp dạng thấp gây ra, đặc biệt là tình trạng bào mòn hoặc sai lệch vị trí của xương khớp. Chụp X-quang thường được thực hiện ở tứ chi do viêm khớp dạng thấp gây ra ảnh hưởng lớn nhất, ngoài ra có thể thực hiện chụp MRI hay quét siêu âm nếu như hình ảnh X-quang không cung cấp rõ ràng tình trạng tổn thương.

Dựa trên những xét nghiệm viêm khớp dạng thấp ở trên, bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán bệnh chính xác cũng như giai đoạn, mức độ bệnh và tổn thương có thể xảy ra. Phát hiện sớm sẽ giúp điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp dễ dàng và hiệu quả hơn. Do đó, khi có các dấu hiệu bệnh, người bệnh hãy sớm đến các cơ sở y tế chuyên khoa uy tín để xét nghiệm chẩn đoán. 

4. Những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp tới kết quả xét nghiệm

Những yếu tố sau đây có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm của bệnh nhân bao gồm:

• Sử dụng thuốc: Nếu đang sử dụng những thuốc chống viêm hoặc chống đông máu chẳng hạn như aspirin, steroid có khả năng sẽ làm thay đổi chỉ số RF trong xét nghiệm.
• Tuổi tác: Người bệnh cao tuổi thường sẽ có chỉ số RF cao hơn do chịu ảnh hưởng của quá trình thoái hóa xương khớp tự nhiên.
• Có vấn đề về gan, phổi, béo phì hay huyết thanh đục: Những vấn đề sức khỏe này sẽ gây ra ảnh hưởng lớn đến kết quả xét nghiệm.
• Tiêm vaccine phòng bệnh hoặc sau truyền máu: Bệnh nhân vừa tiêm vaccine hoặc mới thực hiện truyền máu cũng làm cho các chỉ số xét nghiệm bị thay đổi so với giá trị bình thường của cơ thể.

Trên đây là bài viết để giải đáp cho câu hỏi chẩn đoán viêm khớp dạng thấp là xét nghiệm gì? giúp người bệnh hiểu rõ được các chẩn đoán cần tiến hành để xác định chính xác tình trạng bệnh và có những phương pháp điều trị bệnh hiệu quả.